SPHINX

SPHINX

monstrum ex Typhone et Echidna natum, uti tradit Hyginus Fab. Poet. 151. caput et faciem habens puellae, alas vero avium, reliquô corpore canis referens effigiem. Sedem habuisle dicitur in Sphingio monte, qui Sphicium Lycophr. iuxta Thebas, atque inde in viatores impetum facere solebat. Qua de re cum Apollo consuleretur, non alium tanti mali finem esse respondit, quam si quis Sphingis aenigma dissolveret. Id autem erat huiusmodi. Quodnam id esset animal, quod mane quadrupes, meridie bipes, vesperi tripes esset? Quod cum plurimi frustra conati dissolvere, a Sphinge essent interempti, Creon, qui id temporis Thebanis imperabat, edictô per Graeciam universam promulgatô, Iocastam sororem suam Laii viduam uxorem se ei daturum pollicitus est, qui Sphiugis aenigma dissolveret. Cuius rei famâ excitus Oedipus, hunc in modum aenigma interpretatus est, ut hominem esse diceret, qui in infantia manibus et pedibus repens verius quam incedens, quadrupes eset. Deinde in medio iuventae robore, ut est, bipes dici posset: Ingravescente autem aetate, assumptô scipinoe, tripes deberet iudicari. Quam aenigmatis solutionem tam aegre illa dicitur tulisse, ut portinus sese de saxo praecipitans, fregerit cervices. Sed haec fabulosa esse constat. Revera enim Sphinges, teste Diodoro l. 14. ex simiarum genere sunt, comis villosis, mammis prominentibus, formâ haud dissimili ab eâ, quâ pinguntur, sed paulo pinguiores: naturâ autem mansuetâ, pluribus exercitiis, disciplinisque aptâ. Palaephatus autem Feb. 7. hanc fabulam ex Cadmi historia ductam putat, qui, cum uxorem haberet. nomine Sphingen, ex Amazonum genere, una cum ea Thebas pervenit: ubi, occisô Dracone rege, Thebarum regnum invasit, Harmoniamque insuper Cadmi sororem matrimonio sibi coniunxit. Quam rem Sphingem tam aegre tulisse ferunt, ut relictô virô, cum plerisque corum, quos secum e patria adduxerat, Sphingium montem. occupârit, indeque quottidianas in Thebanos fecerit excursiones, donec Oedipus, regiis promissis excitus, montem noctu occupavit, Sphingemque nihil tale suspicantem de medio sustulit. Vide Nat. Com l. 9. c. 18. Statius l. 1. Theb. v. 66.

------ Si Sphingos iniquae

Callidus ambages te praemonstrante resolvi.

Tabula Cebetis: Ἐςτὶ γὰρ ἡ ἐξήγησις ἐοικῆα τῷ τῆς Σφιγγὸς αἰνίγματι, ὃ ενείνη προυβάλλετο τοῖς ἀνθρώποις. εἰ μὲν οὖν αὐτὸ συνίῃ τις, ἐσώζετο. εἰ δὲ μὴσυνίῃ, ἀπώλλυτο. Vide Vossium in Sphinx. Nic. Lloyd. Coeterum Minervae insignefuit, quam in galea ea gestâsse dicitur. Pausanias in Atticis, In eo vero templo, quod Parthenona appellant, ac ea parte, quae Aquilae dicuntur, signa posita sunt ad Minervae natales attinentia: In postico, Minervae et Neptuni de Attica certamen. Deae signum ex ebore et auro factum: in galeae cono Sphinx eminet. Vide Fortun. Licetum de Lucernis Antiqq. l. 6. c. 14. ubi de Sphingihus, in lucerna Minervae, multa praeclara habet. Eandem Palladis hastae subiectam visi, quô innuatur, nihil tam additum esse, quod ingenii acie non possit erui, omnesque strophas ac argutias nullô a Minerva negotiô dissolvi posse, docet Pierius Valerianus Heroglyph. l. 6. Sed et in Sai urbe Aegyptia, ubi Minerva colebatur, pro eius templis Sphinges apponi fuisse solitas, eo quod Deorum sacra mystica esse et aenigmatica conveniret, discimus ex Giraldo Syntagm. 110. exque modo laudato Pierio, qui, Porro, inquit, Sphinges in Aegyptiorum templis hieroglyphice admonem, mystica dogmata praeceptaque et institutiones sacras, per aenigmatum nodos, a profana procul multitudine inviolata custodiri debere, et in arcanis tractari, cuius ergo taciturnitatis effigie huius, tabellas et literas signare diu delectatus est Octavianus Augustus; quam postea repudiavit, usus inde, felicis ominis causâ, Alexandri imagine. Quod Clem. Alexandrin. l. 5. Strom. fuse confirmat. Et certum est, ne Sacrorum interiora in vulgus publicata vilescerent, sacro Silentio illa fuisse ab Ethnicorum Theologis involuta, ut docet nos Iustinus M. Orat. ad Gentes, Clemens

Alex. Proirept. Lucianus tom. 3. de Sacrif. sub. fin. Pythagoras apud Laertium, ut et Stilpo ac Chrysippus: Plato in Theaeteto, et Ep. 2. ad Dionys. Seneca Hercule Fur. Actu 3. Sc. 2. aliique, et diximus de hac re aliquid supra, in voce Silentium. Itaque aut omnino de talibus in publicum silebant, aut, si quae dicerent, iis verborum involucris sensus suos tegebant, ut nisi οἱ μεμυημένοι seu initiati cos haud ita facile deprehenderent: ut videre est apud Laertium Pherecyd. et Heracl. Iustmum Martyrem loco cit. et Clem. Alexandrin. similiter ubi supra, apud quem sic Interpres: Aegyptii non quibuslibet ea, quae erant apud ipsos, committebant mysteria, neque rerum diumarum cognitionem deferebant ad profanos, sed ad eos solos, qui erant ad Regnum perventuri, et ex Sacerdotibus, iis, qui iudicaeti suerant probatissimi, et educatione, et doctrinâ et gener. Licetus vero, non tam arcanorum taciturnitatem, per Sphinges istiusmodi pro foribus Templorum seu in Pronais positas, fuisse indigitatam existimat, quam modum haec dogmata tractandi aenigmaticum, ut iis maior veneratio et hominibus plus industriae in sacris illis rimandis accederet, adhibitum. Ita enim is de Gemmis Annular. Schem. 47. c. 144. Ista sacra praecepta per aenigmata tradebantur, tum quiae veneratione digna essent ac admiratione: tum, ut per eorum obscuritatem exerceretur hominum fides, quae certa credulitas est rerum apparentium. Ita sane Legem divinam Prphetae passim per aenigmata promulgârunt, et ipse Dei Filius homo factus, per parabolas eam edocebat. Quare Sphinges appositae templis Aegyptiorum, non taciturnitatem atque silentium Mysteriorum sacrorum

indicabant; sed corundem venerationem, tamquam admirabilium, et certam credulitatem atque fidem, velut a Deo provenientium adeoque properam et promptam observationem etc. Et facit huc, quod Sphinx interficere dicta sit eos, qui proposita ab illa dogmata non intelligebant; quô indigitatum, homines divina praecepta non audientes eaque negligentes ac non observantes, a vindice Deo, per monstra barathri necari atque in abyssum miseriarum profundumque calamitatum, ab infernali Sphinge, Iustitiae divinae ministra demergi, cuius rei simulacrum aperte spectandum exhibet Licetur Schem. praef. ubi in gemma Sphinx exhibetur hominem arreptum apprehensumque medium in aquarum lacum amplissimum demergens. Quod vero de Sigillo Augusti Pierius dixit, de eo sic Plin. l. 37. c. 1. Divus Augustus inter mitiae Sphinge signavit. Duas in matris annulis iam indiscretae similitudinis invenerat. Alterâ per bella civilia, absente eô, amici signavêre Epistolas et Edicta, quae ratio temporum nomine eius reddi postulabat, non infacetô lepore accipientium, aenigmata afferre eam Sphingem. Quin etiam Maecenatis Rana, per collationem pecuniaerum in magno terrore erat. Augustus postea, ad evitanda convicia Sphingis, Alexandri M. imagine signavit. Vide plura apud memoratum Licetum passim, inprimisautem Schemate seq. 48. Coeterum, quae Σφίγγες Graecis et Σφιγγία, Spinturnicia Latinis dicta esse, docet Salmas. productô genitivô σφιγγὸς; sicut ex ὄρτυξ, ὄρτυγος, factum est Latine coturnix, vide eum ad Solinum p. 377. et infra in voce Spinturnicium: Plura vero de Sphingibus, apud Car. Paschalium in Coronarum libb. Casp. Barthium ad Statium passim, Bochart Hierozoici Parte poster. Alios: ut et supra aliquid voce Nilus, ubi incrementa eius huiusmodi statuis significari inter alia consuevisle, vidimus.